کد مطلب:33337 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:47

گنجینه پرسمان » اعتقادات

منظور از شناخت مستند به «وحي» چيست؟

وحي در اصطلاح اديان عبارتست از القاء شدن مستقيم حقيقت از مقام شامخ الهي به درون كسي كه شايستگي آن را دارا مي‎باشد. كساني كه داراي اين شايستگي مي‎باشند، پيامبران (انبياء و رسولان) ناميده مي‎شوند. ولي در لغت، مطلق القاء را گويند. وحي به معناي لغوي آن است كه در اين آيه به كار رفته است: «وَ إِنَّ الشَّياطِينَ لَيُوحُونَ إِلي أَوْلِيائِهِمْ لِيُجادِلُوكُمْ» الانعام/121 [و شياطين به دوستان خود وحي مي‎كنند كه با شما به مجادله بپردازند].
شناخت مستند به وحي قابل تحليل به چند واحد است:
الف ـ وحي كننده، در وحي اصطلاحي اديان، وحي كننده منحصر در خدا است. او است كه حقايق را به درون پيامبران القاء مي‎نمايد.
ب ـ وحي شونده ـ انسانهائي هستند كه با تصفيه و تزكية درون در حداعلا شايستگي گيرندگي وحي را به دست آورده‎اند.
ج ـ چيزي كه وحي مي‎شود، عبارتست از حقايق و واقعيات براي بيان و تبليغ «حيات معقول» انسانها به وسيلة پيامبران الهي. ما پيش از بحث در واحدهاي مربوط به وحي، يك تعريف اجمالي دربارة وحي را مي‎آوريم: وحي عبارتست از آگاه شدن پيامبر از واقعيت چه به طور مستقيم به وسيلة شعور و گيرندگي خاصي كه خدا به پيامبر عنايت نموده است، و چه به وسيلة فرشته‎اي كه مأمور ايصال وحي به شعور و استعداد گيرندگي پيامبر است.
اگر ما نتوانيم دربارة حقيقت اين شناخت از مفاهيم كاملا روشن و مستقيم بهره‎برداري نمائيم، مي‎توانيم با تحقيق و بررسي در شناختهاي اشراقي و اكتشافي و شهودي و الهامي كه ساده‎تر و روشن‎تر از هويت وحي مي‎باشند، تا حدودي به شناخت وحي نزديك شويم. شناختهاي مزبور با عبارات و اصطلاحات گوناگون در علوم رواني و ديگر علوم انساني و فلسفه‎ها مورد پذيرش قرار گرفته‎اند. خصوصيتي كه در وحي وجود دارد اينست كه عين واقعيت و صلاح انسانها را در «حيات معقول» به طور قطع بيان مي‎كند. و كسي كه شايستة وحي است، با كوشش و تلاش كامل در تصفيه درون شايستگي گرفتن واقعيات را به دست مي‎آورد. اين تصفيه و تزكيه و گيرندگي به حدي است كه براي نوع بشر معمولي قابل تصور نيست و سرمايه و نيروي چنين تصفيه و تزكيه را خداوند متعال به بعضي از بندگانش عنايت نموده است چنانكه در آيه‎اي از قرآن آمده است: «اللَّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسالَتَهُ» الانعام/124 [خدا داناتر است به آن مورد كه رسالت خود را در آن قرار مي‎دهد.] از مختصات وحي اينست كه به هيچ‎وجه قابل شك و ترديد نيست و واقعيتي كه با وحي براي پيامبران روشن مي‎شود، آشكارترين و قويترين شهود است كه با جان آنان درآميخته است. استناد شناخت وحي به خداوند متعال از استناد هرگونه شناخت به عوامل خود كاملتر و روشنتر است. يكي ديگر از مختصات وحي آنست كه با هيچ يك از وحي‎هايي كه به پيامبران ديگر نازل مي‎شود، تضادي نداشته باشد. مگر اختلافي كه به جهت موقعيت‎هاي شخصي پيامبران ايجاب نمايد. به نظر مي‎رسد شناخت ناشي از وحي يك حقيقت است كه با نظر به گيرندگان وحي تنوع پيدا مي‎كند. در قرآن مجيد گيرندگان متنوعي براي وحي تذكر داده شده است كه حتي شامل جمادات هم مي‎شود. نهايت امر اينست كه وحيي كه براي پيامبران نازل مي‎شود، به جهت عظمت گيرندگي آنان و به جهت عظمت هدفي كه از وحي منظور مي‎شود [كه عبارتست از شكوفا ساختن همة ابعاد انسانها و وارد كردن آنان به قلمرو «حيات معقول»] بالاتر و باعظمت‎ترين وحي‎ها است.

---

ترجمه و تفسير نهج‎البلاغه ج 7
آية الله محمدتقي جعفري